Από την Ελλάδα των ιδεών στην Ελλάδα των ανίδεων

ΕΛΛΑΔΑ, Έτος 2015 

Την ‘‘λατρέψαμε’’ τόσο πολύ αυτή τη χώρα που στο τέλος μας έμεινε ο ‘ναρκισσισμός’ και η ‘αυταρέσκεια’. Στη πραγματικότητα, δε λατρέψαμε την Ελλάδα. Λατρέψαμε αυτά που άλλοι χτίσανε σ' αυτή, για τα οποία γίναμε ‘καυχησιάρηδες’. Χρόνια τώρα μιλάμε για την Ιστορία μας, το Ελληνικό μας φρόνημα, τις αξίες και τα ιδανικά που μας άφησαν οι πρόγονοι μας. Ως εκ τούτου ξεχάσαμε να τα υιοθετήσουμε. Λησμονήσαμε, ή καλύτερα μπερδέψαμε, το «Λαός που ξεχνάει την Ιστορία του είναι καταδικασμένος να την ξαναζήσει», με το κυνικό «Λαός ξεχνάει την Ιστορία του και επιδιώκει να την ξαναζήσει»... Ξεχάσαμε πως είναι να ζούμε «μαζί» και «μονοιασμένοι», πως είναι να είμαστε υπέρμαχοι της ελευθερίας, της ισότητας, της δικαιοσύνης αλλά και πως να είμαστε μπροστάρηδες της εξέλιξης και της καινοτομίας. Ακόμη και πως να δείχνουμε σεβασμό στην άλλη άποψη!

Μετατραπήκαμε σε ένα «ανθρωπόμορφο τέρας», έτοιμο να κατασπαράξει τους πάντες. Διογκώσαμε το «τέρας» μέσα μας, το μεταδώσαμε από γενιά σε γενιά. Ενώ ο πολιτισμός και η παιδεία μας θα έπρεπε να αποτελούν τα άφθαρτα όπλα μας, εμείς τα απεμπολήσαμε. Μετατρέψαμε τον πολιτισμό ως μια απλή «δικαιολογία» για επαίνους και προβολή. Κατακερματίσαμε παιδεία και εκπαίδευση με την στεγνή μόρφωση που παρείχαμε, εκκολάπτοντας νέους που είτε επιδίωξαν τον εύκολο δρόμο για εργασία προς τον δημόσιο τομέα, είτε άνοιξαν πανιά για το εξωτερικό. Απαρνηθήκαμε την έννοια της κριτικής σκέψης, και επιλέξαμε τη ζήλια και τη δολιοφθορά. Κανένας ξένος δεν έδιωξε τους νέους από τη χώρα, αλλά εμείς, αποπέμποντάς τους διότι επιχείρησαν να δημιουργήσουν, και τους ζηλέψαμε και τους κατακεραυνώσαμε. Απαρνηθήκαμε, επίσης, την έννοια της ελεύθερης αγοράς και προτιμήσαμε το κρατικό μονοπώλιο, γιατί μας ένοιαζε το κομματικό - ατομικό μας συμφέρον. Επί της ουσίας, ξεμείναμε από έμπνευση, όραμα και καινοτόμες ιδέες.

Αρχίσαμε να φωνάζουμε γιατί αναζητούμε την υποτιθέμενη ευημερία που ζούσαμε προ μνημονιακών εποχών. Εποχές που ήμασταν ευχαριστημένοι με τα λιτά και απλά πράγματα (!!!). Μάθαμε να παίζουμε με τις λέξεις, “λιτότητα”, “πείνα”, “εξαθλίωση”. Θεωρούμε, λοιπόν, ότι λιτότητα υπήρχε μόνο τα τελευταία πέντε χρόνια; Μήπως μάθαμε όλοι -μηδενός εξαιρουμένου- στα εύκολα δίχως να δείξουμε ποτέ τον απαραίτητο ζήλο και μόχθο; Ή μάθαμε να ζούμε με περισσότερα από όσα είχαμε ανάγκη ή μπορούσαμε να καλύψουμε (με διακοποδάνεια, αυτοκινητοδάνεια κλπ.); Μήπως επιλέξαμε τις ταξικές διακρίσεις, τα χορηγημένα επιδόματα, αυτοκίνητα και πάει λέγοντας; Και στη Κύπρο κάτι τέτοια δε κάναμε κι έπειτα βρήκαμε φταίχτη το ευρώ; (π.χ «θετικές διακρίσεις»). Και το κυριότερο, μήπως μάθαμε να αναζητούμε την εύκολη οδό του δημοσίου για επιστέγαση μας; (Λες κι αυτή η φούσκα δε θα έσκαγε κάποτε!)

Με λίγα λόγια, η χώρα έγειρε στην πλάστιγγα του σοσιαλισμού. Βιώσαμε και βιώνουμε τον «Σοσιαλισμό που μας βολεύει», ή καλύτερα ένα Κρατικό Μονοπώλιο υπό τον παγκόσμιο καπιταλισμό. . . που κάθε άλλο από καπιταλισμός είναι για τη χώρα μας - και πως να είναι όταν αρνούμαστε να ιδιωτικοποιήσουμε (κι αυτή η λέξη μας τρομάζει και δε ξέρουμε και το γιατί - επειδή μας είπαν είναι κακιά κι εμείς το χάψαμε). Εδώ και τόσα χρόνια αυτό που κάναμε ήταν να κρατικοποιούμε και να εθνικοποιούμε, τρέποντας σε φυγή τους ιδιώτες επιχειρηματίες, κατέχοντες κεφάλαιο (σ.σ. καπιταλιστές) με τα αντι-κίνιτρα μας. Πως να έμεναν άλλωστε αφού χαρακτηριστικό των ελεύθερων αγορών είναι η δημιουργικότητα: κεντρίζει τους δημιουργικούς, τους βάζει να δουλέψουν και να καινοτομήσουν για το δικό τους κέρδος και το καλό όλων!

«Το κέρδος κινεί τους ανθρώπους, ο ανταγωνισμός τους βελτιώνει και τους προστατεύει·Από τον καιρό του Άνταμ Σμιθ ξέρουμε πως οι νόμοι της αγοράς λειτουργούν για το καλό του συνόλου. Κοιτάξτε τα προϊόντα των χωρών όπου δεν υπάρχουν κίνητρα, ούτε ανταγωνισμός: Θέλετε να συγκρίνουμε - τι; ραδιόφωνα; αυτοκίνητα; φάρμακα; ρούχα; Τα καπιταλιστικά είναι καλύτερα, πιο προηγμένα, και κυρίως... φθηνότερα. Η δύναμη εκλογής του καταναλωτή καταστρέφει τα κακά προϊόντα, φθηναίνει τα ακριβά, βελτιώνει τα μέτρια. Οδηγεί σε συστηματικότερη έρευνα, καλύτερη κατασκευή, σωστότερη μελέτη, καλύτερη εξυπηρέτηση. Και φυσικά υπάρχει η ένδοξη ποικιλία (έστω σπατάλη!) των παραλλαγών. Όχι να μυρίζουμε όλοι λεβάντα - επειδή μόνο αυτή την κολόνια παράγει το κρατικό εργοστάσιο!» (Καπιταλισμού Εγκώμιον, 1977, Ν.Δήμου).

Παρ' όλα αυτά, μια ζωή θα έχουμε να λέμε στα παιδιά μας και στα παιδιά των παιδιών μας πως φταίνε οι Αμερικάνοι, φταίνε οι Γερμανοί, φταίνε συλλήβδην οι Ευρωπαίοι, φταίει το κεφάλαιο, φταίνε οι ιδιωτικοί υπάλληλοι, φταίνε οι προβοκάτορες, φταίνε οι δημοσιογράφοι, φταίνε οι γελοιογράφοι, φταίνε οι επιχειρηματίες, φταίνε τα ΜΜΕ... και πάντα φταίνε οι άλλοι. Σ' όλα τα άλλα ξεχάσαμε και τι πάει να πει Αυτοκριτική.

Αν ψάχνουμε για τους ‘υπαίτιους’ της σημερινής κατάστασης, κάλλιο να το πράξουμε εκ των έσω και όχι εκ των έξω. Την ώρα που άλλοι λαοί εξελίσσονται και αναπτύσσονται, εμείς διαλέξαμε το δρόμο της στασιμότητας, της εικονικής ευημερίας, των πελατειακών σχέσεων και του ρουσφετιού. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που ζούμε στο απόλυτο σκοτάδι, και φταίμε όλοι, ακόμα και ο απλός λαός, γιατί αν θέλαμε θα τα βάζαμε πρώτα με τους δικούς μας «κακούς δράκους των παραμυθιών». Αντί αυτού, επιλέξαμε να τους συντηρούμε. Από τον χώρο της πολιτικής μέχρι τον χώρο των τεχνών.

Όλα αυτά τα χρόνια, επιλέγαμε Κυβερνήσεις, με κριτήριο τη δανεική ευδαιμονία και το εγωιστικό «εγώ να είμαι καλά» και ξεχάσαμε πως οι επιλογές μας θα έπρεπε να γίνονται με γνώμονα την ικανότητα των ατόμων που επιλέγουμε και όχι βάση των χρωμάτων που θα μας βολέψουν μετέπειτα - από αριστερά μέχρι δεξιά. Όλοι μας παρουσίαζαν τα κακά του άλλου, υποκινώντας μας να τους στηρίξουμε για να πράξουν ακριβώς τα ίδια - αυτά που χαρακτήριζαν ως μεγάλα κακά και έσχατες προδοσίες. Ο λόγος; Δημαγωγείν εστί φηλοσοφείν! Αυτό το “παιχνίδι” το γνωρίζουν πάρα πολύ καλά όλοι οι ιδεολογικοί χώροι.

Βέβαια, το καρέ της δημαγωγίας ήρθε να συμπληρώσει και ο εγχώριος μηχανισμός προπαγάνδας (οι εξαίρετοι επικοινωνιολόγοι των επιτελείων). Το μεγαλύτερο μέρος του έργου της δημαγωγίας: Αρχίζουν μεθοδικά, εντατικά και ενορχηστρωμένα να πλάθουν έναν ή και παραπάνω «κακούς δράκους» (εξωτερικοί εχθροί) για τους εγχώριους ψηφοφόρους. Στη συνέχεια με πρόσχημα την ιστορία, ρίχνουν στους «κακούς δράκους» όλες τις ευθύνες για τα δεινά της χώρας. Έπειτα όσοι εγχώριοι διαφωνούν με τις κατηγορίες κατά των «κακών δράκων», τους βλέπουν σαν «εσωτερικούς εχθρούς» κι έτσι τους μετονομάζουν “νενέκους προδότες”. Η επιλογή που σου επιτρέπουν να πάρεις είναι μια: ή είσαι μαζί τους ή είσαι με τους άλλους και εναντίον τους. Όσο αφορά την ομάδα επικοινωνίας της τωρινής Κυβέρνησης της Ελλάδας, παίρνει επάξια τα πρωτεία με τις μαγικές ικανότητες, αλά Γκαίμπελ. Βλέπετε, ο γνωστός και ως μάγος της προπαγάνδας Γκάιμπελς, άφησε μεγάλη παρακαταθήκη προτού φύγει.

Ο Γιόζεφ Γκαίμπελς, ο τότε Υπουργός Δημόσιου Διαφωτισμού και Προπαγάνδας της Ναζιστικής Γερμανίας, κατάφερε να πείσει αρκετούς Γερμανούς ότι στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο η χώρα τους ήταν... η αμυνόμενη, που εξαναγκάστηκε να εισβάλει -αμυντικά- στις άλλες χώρες, ως απάντηση για τις προκλήσεις και επιθέσεις που δέχθηκαν. Όταν ο Αδόλφος Χίτλερ έθεσε το ερώτημα: «Ταπείνωση ή ρήξη;» τότε η απάντηση που έλαβε ήταν «πόλεμος!». Μετά και το τέλος του πολέμου, αρκετοί ήταν αυτοί που θεωρούσαν ότι η χώρα τους (σ.σ. Γερμανία) ήταν το θύμα – “Τι σημασία έχει, τι λέει η ιστορία; Εξάλλου αυτή γράφεται από τους νικητές”, έλεγαν.

Έτσι και σήμερα, οι δικοί μας Γκαίμπελς, δεν άφησαν την ευκαιρία να πάει χαμένη. Εκμεταλλεύτηκαν την μεγάλη επιθυμία του λαού για αλλαγή και την παντοτινή δυσπιστία του απέναντι στη Δύση. Γιγάντωσαν την άποψη, που εδώ και καιρό πίστευαν πολλοί: πως το Μνημόνιο έφερε την Κρίση, και όχι η Κρίση το Μνημόνιο (!!!). Που σημαίνει ότι φταίνε οι ξένοι, οι πιστωτές... για όλα (!!!). Ξέρετε, μας είναι εύκολο να πειστούμε, αφού έχουμε αυτή τη μεγάλη συνήθεια να ρίχνουμε στους “άλλους” όλα τα κακά που μας βρίσκουν – άσε που λατρεύουμε και τα συνωμοτικά σενάρια.

Πιστεύω ότι τώρα καταλάβαμε τι εστί δημαγωγείν ...και τι εστί “ό,τι μας ταΐσουν τρώμε”.

Περί δημαγωγίας μίλησε και ο μεγαλύτερος Έλληνας πολιτικός άνδρας, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος επισήμανε με ιδιαίτερη πικρία τη δημαγωγική τακτική που χρησιμοποιούν οι εκάστοτε Κυβερνώντες: «Δημαγωγούντες εκάστοτε τον ελληνικόν λαόν και καπηλευόμενοι τον πατριωτισμόν, διά να παραστήσωμεν εις αυτόν ότι είναι λαός περιούσιος […] καταντήσαμεν να πείσωμεν αυτόν ότι εις τον αγώνα του πολιτισμού και εις τον αγώνα της προόδου και εις τον αγώνα της αμίλλης δεν έχει ανάγκην, όπως επικρατήση, να μεταχειρισθή τα ίδια όπλα τα οποία μεταχειρίζονται οι άλλοι λαοί. […] Πάντα ταύτα κατορθώσαμεν να πείσωμεν τον λαόν ότι ήσαν περιττά. Συγχρόνως αφήσαμεν αυτόν να επαναπαύεται ότι, εάν του λείψουν όλα τα άλλα εφόδια, δύναται όμως, κρατών επάνω εις τον δίσκον της επαιτείας τας παρελθούσας δόξας του, να προσέρχεται εκάστοτε προς τους ισχυρούς εκείνους, οι οποίοι κατ’ άλλον τρόπον εργασθέντες εγένοντο ισχυροί, διά να ζητή υπέρ εαυτού ως επαιτείαν, επί τη βάσει των παλαιών περγαμηνών του, όπως υπερασπίζη τα δίκαιά του.»

Δυστυχώς, σήμερα, ξεμείναμε από καινοτόμους - εκσυγχρονιστές πολιτικούς, ή καλύτερα από υπεύθυνες πολιτικές παρατάξεις. Μας έμειναν οι «σκουριασμένοι, απωθητικοί έως γελοίοι» και οι «γκρινιάριδες, παραπονούμενοι», γνώστες της ψηφοθηρίας. Όταν χαθεί το παιχνίδι από μέρους τους επιδιώκουν τον διχασμό, που σε τέτοιες περιπτώσεις καραδοκεί η διχόνοια και επίκειται ο όλεθρος… Απόδειξη, η Ιστορία μας.

Αναγκαστήκαμε να στραφούμε προς τους ξένους για στήριξη καθώς καταφέραμε να διαλύσουμε τα πάντα λόγω της δικής μας αχορταγίας. Δεν βρισκόμασταν στη ευωδία και μας έφεραν οι ξένοι στη δυσωδία. Μπήκαμε σε ένα πρόγραμμα στήριξης με τη συνδρομή ξένων δυνάμεων για να διορθώσουμε τα δικά μας προβλήματα, τα οποία οι εκάστοτε Κυβερνώντες μας δεν είχαν τη δύναμη να διορθώσουν ή φοβούνταν τον πολιτικό τους κόστος ( τους είναι δύσκολο να αποβάλουν τον κομματικό κρατισμό όταν αυτός τους συντηρεί. Αν δε σε βολέψουν δε θα βγουν στην εξουσία. Έτσι πάει... ). Και μας επέβαλαν... τι ακριβώς; Τα αυτονόητα: Την κατάργηση πελατειακών σχέσεων, προνομίων και κατεστημένων;!

Πρέπει να αντιληφθούμε ότι καλώς ή κακώς η διεθνής πολιτική είναι ομαδοποιημένη και μια πολιτική του απομονωτισμού είναι καταδικασμένη να πεθάνει, κι ας πιστεύουν αρκετοί (με πρωτοστάτη την Αριστερά) πως θα ‘ναι καλύτερα απ' «έξω». Στηλιτεύοντας μια τέτοιου είδους τακτική ο Βενιζέλος είχε πει: «Η νέα ελληνική αντίληψις κακώς εννοεί ότι δεν δυνάμεθα να αξιώμεν από τους ξένους να είναι φίλοι της Ελλάδος. Ό,τι οφείλομεν να πράττωμεν, είναι όπως ημείς αυτοί κατορθώνομεν να ευρίσκωμεν τους συνεργάτας και συναγωνιστάς εκάστοτε εν τω κύκλω, εν τω οποίω ευρίσκεται περισσοτέρα προσαρμογή των ιδικών μας συμφερόντων».

Αυτό που πρέπει να μας απασχολεί σήμερα είναι αν διαθέτουμε αξιόλογους πολιτικούς που να είναι σε θέση να «προσαρμόσουν» τα δικά μας συμφέροντα με εκείνα των συμμάχων μας. Τα πιο πάνω λόγια του Ελευθέριου Βενιζέλου που είχε να αντιπαλέψει με χειρότερους κινδύνους για το έθνος, είναι περισσότερο από ποτέ επίκαιρα και ίσως μας προτρέψουν στο να ξανασκεφτούμε με περισσότερη σοβαρότητα τη στάση μας απέναντι στην κρίση, να δούμε πιο ψύχραιμα την κατάσταση και να πάρουμε πιο καθαρές αποφάσεις. Άλλωστε το συναίσθημα, έναντι της λογικής, αποτελεί κακό σύμβουλο, και ο κοινωνικός και πολιτικός «εαυτουλισμός» ανέκαθεν έβλαπτε το έθνος μας. Ενδεικτική και πάλι η Ιστορία μας.

Κάπου εδώ, νομίζω πως ήρθε η ώρα να πούμε και μια μεγάλη συγγνώμη στην Ελλάδα...

Συγγνώμη που εμπνεύσθηκε την Κριτική Σκέψη κι εμείς την μετατρέψαμε σε Ακρισία. Αντί της ορθής κριτικής που αποσκοπεί στη βελτίωση μιας κατάστασης, επιλέγουμε να κράζουμε με ό,τι διαφωνούμε ή να επικροτούμε με ό,τι συμφωνούμε δίχως να γνωρίζουμε τους λόγους που το κάνουμε. Εν ολίγοις, ενεργούμε δογματικά!

Συγγνώμη που εμπνεύσθηκε την Ελεύθερη Αγορά κι εμείς την μετατρέψαμε σε Κρατικό Μονοπώλιο. Στο άκουσμα των λέξεων "Καπιταλισμός" και "Νεοφιλελευθερισμός" την απεχθανόμαστε. Βέβαια, δε ξέρουμε καλά - καλά τι σημαίνουν αυτές οι λέξεις, αλλά μας τις κάρφωσαν στον ευνουχισμένο μας εγκέφαλο και τις αναπαράγουμε!

Συγγνώμη που σε κάναμε από Ελλάδα των ιδεών, σε Ελλάδα των ανίδεων!

Σαν έθνος πρέπει, επιτέλους, να ωριμάσουμε και να αλλάξουμε νοοτροπία, να ξεφύγουμε από τη στάση του εαυτού μας απέναντι στο κράτος, να δούμε το «εμείς» αντί του «εγώ», να συνειδητοποιήσουμε ότι για να μας προσφέρει το κράτος πρέπει και εμείς να συνεισφέρουμε ανάλογα με τις δυνάμεις μας. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι δεν υπάρχει ‘καλοσύνη των ξένων’ χωρίς συμφέρον, αλλά οφείλουμε να έχουμε συμμάχους - εξάλλου ιστορικά η ουδέτερη και απομονωτική στάση δεν ωφέλησε ποτέ και κανένα. Το σημαντικότερο όμως: πρέπει να αποβάλουμε τη κάθε λογής θεωρία συνωμοσίας εις βάρος μας, να βγούμε από την αίθουσα του θερινού κινηματογράφου και να αντικρίσουμε την πραγματικότητα. Η Αρχαία Ελλάδα εμπνεύσθηκε την Ελεύθερη Αγορά (σ.σ. τον Καπιταλισμό!). Εμείς τι κάνουμε σήμερα; Την ξορκίζουμε;

Αν δε καταφέρουμε, ούτε και τώρα, να αντιληφθούμε τα πιο πάνω τότε θα παραμείνουμε μάρτυρες της βαθιάς κατάπτωσης της χώρας μας, ενώ θα συνεχίζουμε να ψάχνουμε «ευθύνες» στη συνδρομή των ξένων, οι οποίοι θα συνεχίζουν να εξελίσσονται, να δημιουργούν, να καινοτομούν, να πράττουν, να παράγουν... και ίσως στο εγγύς μέλλον να παύσουν να μας παρέχουν βοήθεια. Να θυμάστε πάντως, πως «όσοι ακολούθησαν τη λογική νίκησαν, ενώ όσοι περιέπεσαν στο σφάλμα του συναισθήματος συνεθλίβησαν».

Κλείνοντας θα ήθελα να σας θέσω ένα πολύ εύλογο ερώτημα «Το καλό είναι καλό επειδή αρέσει στους θεούς ή αρέσει στους θεούς επειδή είναι καλό;» (Πλάτων). Σκεφτείτε το, μπορεί να βρείτε την ερώτηση - ίσως βρείτε και την απάντηση. 

ΥΓ 1: Αν δε σε έπεισαν τα γραφόμενα μου για αναθεώρηση της σημερινής πραγματικότητας, ελπίζω να σε έκανα σε κάποιο σημείο του άρθρου να πεις «μήπως έχει δίκαιο;», και να σκεφτείς ξανά τους λόγους που οδηγηθήκαμε στο σήμερα προτού τα βάλεις μόνο με τους (όποιους) άλλους. 

ΥΓ 2: Αν το βρεις νερόβραστο και με ευκολία θα ψιθυρίσεις «Να την, τη Καπιταλίστρια», σε προλαβαίνω και σε ενημερώνω πως μόνο στη σκέψη αυτή τα κόκαλα του Κάρολου Μαρξ θα τρίζουν, καθώς εσύ θα αποκαλείς καπιταλίστρια μια κοπέλα που η μόνη περιουσία που έχει είναι μερικά άρθρα και το μόνο Κεφάλαιο που διαθέτει είναι το κεφάλι της (και που ξέρεις, αν το στύψει καλά μπορεί σε δέκα χρονάκια να καταφέρει από το όποιο εισόδημα της να αποταμιεύσει κεφάλαια)! 

ΥΓ 3: Όσοι πάλι, θα σχολιάσουν περί «λατρείας του χρήματος», σιγοψιθυρίζοντας τα στιχάκια των παιδιών των λουλουδιών «Υπάρχει Ευτυχία και Χωρίς το Χρήμα»... Λογικά θα ζουν σε σπηλιές (τις οποίες και κάνανε κατάληψη επειδή ποτέ δε τους ανήκαν), θα τρέφονται με χώμα και νερό από το πηγάδι (το οποίο κάποιος άλλος έφτιαξε και του κάνανε, επίσης, κατάληψη) και θα ντύνονται με φύλλα συκής. Έτσι δεν είναι;